Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε από τον Στέφανο Ληναίο για λογαριασμό του ΘΕΜ, όταν θα ανεβάζαμε την παράσταση “Η Κόμισσα της φάμπρικας”.
Κανένας δεν μπορεί να φανταστεί πόσο ιλαροτραγική είναι η ιστορία αυτής της κοινωνικής σάτιρας. Πως και πότε γράφτηκε, η ΚΟΜΙΣΣΑ ΤΗΣ ΦΑΜΠΡΙΚΑΣ, πως και πότε πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο πως έγινε ταινία και πως και πότε παρουσιάστηκε, τελικά, στους κινηματογράφους.
Μια μελαγχολική αλλά, ταυτόχρονα και τόσο διδακτική ιστορία που κράτησε από τον Ιούλιο του 1966 μέχρι το Νοέμβρη του 1969. Γράφτηκε από το Γιαλαμά και τον Πρετεντέρη, πυρετωδώς, τον Απρίλη του 1966, άλλοτε χωριστά, ο καθένας σπίτι του κι άλλοτε μαζί, σ΄ ένα πατάρι ενός καφενείου, στην οδό Ακαδημίας. Εκεί που συνήθιζαν, κι οι δύο μαζί, να ολοκληρώνουν όλα τα έργα τους.
Γράφτηκε επειγόντως για να θίξει την τότε σημαδιακή εποχή του 65-67, τη λεγόμενη “Εποχή της αποστασίας…”. Όχι μόνο σαν μια πικρή σάτιρα της εποχής και μια καταγγελία της πολιτικής ανωμαλίας αλλά και σαν
καταγγελία της πολιτικής ανωμαλίας αλλά και σαν μια πρόταση εθνικής συμφιλίωσης μπροστά στην επερχόμενη δικτατορία που τελικά ήρθε και έμεινε εφτά χρόνια. Γράφτηκε επειγόντως για να θίξει την τότε σημαδιακή εποχή του 65-67, τη λεγόμενη “Εποχή της αποστασίας…”. Όχι μόνο σαν μια πικρή σάτιρα της εποχής και μια καταγγελία της πολιτικής ανωμαλίας αλλά και σαν μια πρόταση εθνικής συμφιλίωσης μπροστά στην επερχόμενη δικτατορία που τελικά ήρθε και έμεινε εφτά χρόνια.
Την παρουσιάσαμε τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβρη του 66, στο τότε θερινό θέατρο ΦΛΩΡΙΝΤΑ, που τώρα χτίστηκε το ξενοδοχείο ΠΑΡΚ, στη Λ. Αλεξάνδρας. Μαζί με την Μάρω Κοντού, τη Σμάρω Στεφανίδου, το Νίκο Ρίζο και άλλους πολλούς και καλούς ηθοποιούς. Θυμάμαι με πολυ μεγάλη συγκίνηση τις μέρες εκείνες. Ένα θέατρο γεμάτο να χειροκροτεί άλλοτε τους ηθοποιούς στη σκηνή και άλλοτε τις αντιβασιλικές πορείες που διέσχιζαν, έξω από το Θέατρο, τη λεωφόρο Αλεξάνδρας…
Κι ύστερα άρχισαν οι περιπέτειες του έργου. Έγινε αμέσως μια κινηματογραφική ταινία, από το Γενάρη μέχρι το Μάρτη του ΄67, με κάποιες αλλαγές στη διανομή. Τον Οκτώβρη του ΄67, που έχει προγραμματιστεί η προβολή του σε 20 κινηματογράφους, σε όλη την Ελλάδα, το απαγόρεψε η χούντα που είχε πλέον αλλώσει τη χώρα. Στους παραγωγούς είπαν ξεκάθαρα ότι δεν μπορεί να παίζει μια ταινία που “…πρωταγωνιστεί ο Ληναίος, ο οποίος εδραπέτευσεν εις Λονδίνον με την Έλλη Φωτίου και πλέον…καθυβρίζουν την Εθνική μας Επανάστασιν και ο οποίος μάλιστα εδικάσθει, προσφάτως, ερήμην, ως συμμέτοχος εις την αντεθνικήν υπόθεσιν Μίκη Θεοδωράκη…”
Πέρασαν δύο χρόνια ώσπου, χούντα και παραγωγοί, βρήκαν μια ιλαροτραγική λύση. Παίχτηκε η ταινία το Νοέμβρη του 1969χωρίς να αναφέρεται το όνομά μου πουθενά. Από τις αφίσες και τις διαφημίσεις μέχρι ακόμη και στους τίτλους της ταινίας…!!!
Ευτυχώς πέρασαν τα μαύρα χρόνια και παρουσιάζεται πια παντού, στα θέατρα, στα σινεμά και στην τηλεόραση εντελώς ελεύθερα.
Δυστυχώς όμως, αυτή η λαϊκή, κοινωνική σάτιρα, έχει την τύχη ή την ατυχία να είναι και τώρα, περισσότερο από κάθε φορά, πολύ επίκαιρη. Περνάμε και πάλι μια δύσκολη εποχή όχι μόνο η πατρίδα μας αλλά και ολόκληρη η Ευρώπη…Ίσως και ολόκληρος ο κόσμος…Όχι μόνο οικονομική αλλά, εμείς ιδιαίτερα και Εθνική. Δεν κινδυνεύουν μόνο τα κατακτημένα τόσων χρόνων αλλά και η ίδια η Εθνική μας η υπόσταση. Οι μεγάλες αξίες κάθε μέρα ακυρώνονται από την παρακμή, τα σκάνδαλα και την απαξίωση των πάντων.
Γι΄ αυτό και η παρουσίασή της από τα νέα παιδιά της ιδιαίτερης πατρίδας μας, έχει μεγάλη σημασία. Όχι για μένα προσωπικά αλλά και για την αξία του έργου. Για μένα προσωπικά γιατί με γυρίζετε αμέτρητα χρόνια πίσω. Τότε και εμείς μαθητές του Γυμνασίου, παίζαμε τη Γκόλφω, τον Παπαλέσσα, τη Στέλλα Βιολάντη…Με πρωταγωνίστρια την αξέχαστη γιαγιά Νίκη Κακκαβά, που, τότε, ήμαστε όλοι, μικροί και μεγάλοι, ερωτευμένοι μαζί της…Και για την αξία του έργου, που τότε δεν τολμούσαμε, για πολλούς και διαφόρους λόγους να παίξουμε, δυστυχώς, τέτοια κοινωνικά και πολυσήμαντα έργα…
Μακάρι να γελάσει πολύ ο κόσμος με αυτό το έργο…Φεύγοντας όμως να έχει πάρει μαζί του και τα μεγάλα μηνύματα του. Και να τα σκέφτεται συνέχεια, να τα συζητάει κάθε μέρα με τους δικούς του, με τους συνανθρώπους του.
Μόνο τότε ένα τέτοιο έργο ολοκληρώνει το στόχο του.
Μόνο τότε λειτουργεί σωστά το γνήσιο Θέατρο…
Μόνο τότε όλοι οι συντελεστές θα έχουν επιτελέσει το καθήκον τους και θα νιώθουν πραγματικά ευτυχισμένοι…
Καλή Επιτυχία…
Με όλη μου τη καρδιά…
Στέφανος Λιναίος
22/01/2011
